Chcesz zrobić coś po raz pierwszy? Psychologowie wyjaśniają, dlaczego warto kolekcjonować wspomnienia

Pamiętasz tę ekscytację, gdy po długich poszukiwaniach w końcu w Twoje ręce trafiła ta idealna torebka? Albo radość po rozpakowaniu najnowszego modelu smartfona? A teraz spróbuj przypomnieć sobie uczucie, gdy po raz pierwszy zobaczyłaś zachód słońca nad morzem albo śmiałaś się do łez z przyjaciółmi podczas weekendowego wyjazdu. Takie momenty często wracają do nas jako cenne wspomnieniami. Wspomnienia potrafią powracać w najmniej oczekiwanej chwili, wywołując silne emocje. Czujesz różnicę?

Radość z nowego przedmiotu jest jak fajerwerk – spektakularna, ale krótkotrwała. Radość ze wspomnienia jest jak ciepły płomień w kominku – grzeje i daje poczucie komfortu przez lata. Wspomnienia wpływają na nasze życie i codzienne wybory. Dlaczego tak się dzieje? Odpowiedź kryje się w fascynujących mechanizmach naszego mózgu. Naukowcy od lat badają, co tak naprawdę daje nam szczęście, a ich wnioski są jednoznaczne: jeśli chcesz czuć szczęście i spełnieni, inwestuj w przeżycia, a nie w rzeczy. Możesz już dziś zacząć kolekcjonować własne wspomnienia, które zostaną z Tobą na całe życie.

Dlaczego Twój mózg woli przeżycia?

Odpowiedź na to pytanie nie jest prosta, bo w dużej mierze zależy od subiektywnych odczuć. Możesz śmiało powiedzieć, że przeżycia dają silniejsze emocje, a jeśli robimy coś w towarzystwie osoby, którą lubimy, to tworzymy wspomnienia, do których możemy wracać po czasie. Ale co mówi na temat przeżyć nauka?

1. Wróg szczęścia – adaptacja hedonistyczna

Kiedy kupujesz coś wielkiego — np. wymarzony samochód — pierwsze tygodnie mogą być pełne euforii, ale z czasem nowość traci moc i przedmiot staje się „tylko” częścią codzienności. Klasyczne badanie pokazuje to bardzo obrazowo: zwycięzcy loterii nie byli po latach dużo szczęśliwsi niż osoby z grupy kontrolnej — początkowy zryw radości szybko opada (Brickman i in., 1978). Współczesne badania dopowiadają, że efekt ten da się spowolnić: ważne są nowość i różnorodność — zamiast jednego dużego zakupu lepiej kilkukrotnie doświadczyć różnych przyjemnych rzeczy, bo mózg mniej się do nich „przyzwyczaja”. Badania z 2023–2024 potwierdzają, że różnorodne wydatki na przyjemności (różne doświadczenia) wiążą się z większym poczuciem dobrostanu, więc warto czasem trochę zamieszać.

Pytanie tylko, jak? Świat jest pełen możliwości! Możesz podróżować, chodzić do restauracji z bliskimi, inwestować w rozwój lub odkrywanie swoich talentów i - od czasu do czasu - zrobić coś bardziej ekstremalnego. W ten sposób Twój mózg będzie mógł tworzyć wspomnienia z coraz to nowych doświadczeń, a życie będzie różnorodne.

2. Wspomnienia i pamięć to część Ciebie

Nowa sukienka jest czymś, co masz. Wspomnienie ze skoku ze spadochronem jest czymś, kim jesteś. Tę tezę od ponad dwóch dekad udowadnia w swoich badaniach dr Thomas Gilovich, profesor psychologii z Cornell University. Jego prace pokazują, że przeżycia stają się integralną częścią naszej tożsamości w znacznie większym stopniu niż posiadane dobra. Jak sam twierdzi: “Nasze przeżycia są o wiele większą częścią nas samych niż nasze materialne dobra (…). Jesteśmy sumą naszych doświadczeń”.

Wiele osób prowadzi pamiętnik, by zachować swoje wspomnienia na przyszłość i móc do nich wracać w kolejnych latach. Przedmioty, nawet te najbardziej ukochane, pozostają czymś zewnętrznym. Przeżycia natomiast internalizujemy – stają się historiami, które kształtują nasz charakter, poszerzają horyzonty i budują opowieść o naszym życiu. Wspomnienia o dziadku lub innych bliskich osobach z dzieciństwa często mają szczególne znaczenie i wpływają na naszą tożsamość, przypominając nam o wartościach i emocjach z przeszłości.

3. Historie, które łączą — dlaczego opowieści o przeżyciach mają moc

Spróbuj opowiedzieć znajomym fascynującą historię o swoim nowym odkurzaczu. Trudne, prawda? A teraz pomyśl, z jaką łatwością i pasją opowiadasz zabawne anegdoty z ostatnich wakacji. Przeżycia, nawet te przeżywane w samotności, dają nam kapitał społeczny – historie, które bawią, inspirują i łączą nas z innymi ludźmi.

Dzielenie się wspomnieniami z własnego udziału w ważnych wydarzeniach buduje więzi społeczne. Badania z ostatnich lat pokazują, że wspólne doświadczanie silnych emocji (pozytywnych i negatywnych) sprzyja poczuciu wspólnoty — nawet jeśli z drugą osobą nie rozmawiasz wprost. To dlatego historie z przeżyć łatwiej „sprzedają się” w rozmowach i dlaczego ludzie chętniej pamiętają i wracają do wspólnych wydarzeń niż do nowego gadżetu. Jednocześnie warto pamiętać: pokazywanie przeżyć w social media może czasem wywołać porównania i zazdrość — kontekst ma znaczenie.

Dlaczego nie pamiętamy wszystkiego?

Nasza pamięć ma swoje ograniczenia, a większość z nich wynika z tego, jak działa nasz mózg. Po pierwsze, mamy ograniczoną pojemność uwagi — mózg wybiera tylko te momenty, które uzna za ważne lub wyjątkowe, a rutyna często sprawia, że wiele chwil prześlizguje się niezauważonych. Po drugie, emocje odgrywają kluczową rolę — jeśli wydarzenie nas nie poruszy, nasz mózg nie ma motywacji, by je zapamiętać na długo. Po trzecie, stres i nadmiar bodźców mogą wręcz utrudniać zapamiętywanie, bo wysoki poziom kortyzolu hamuje pracę części mózgu odpowiedzialnej za tworzenie wspomnień. Po czwarte, wspomnienia słabną, jeśli ich nie odświeżamy — rozmowy, zdjęcia czy powroty do znanych miejsc pomagają je utrzymać przy życiu. I wreszcie, monotonia życia powoduje, że dni zlewają się w jedną, rozmytą całość, dlatego okres pełen nowych doświadczeń wydaje się nam dużo bogatszy w pamięci.

Jak sprawić, by wspomnienia zostały z nami na dłużej?

Skoro wspomnienia to najcenniejsze, co pozostaje nam z przeżytych chwil, to warto wiedzieć, jak zatrzymać je na dłużej. Naukowcy podpowiadają, że warto:

• postawić na różnorodność - kilka drobnych przeżyć sprawi, że będziesz doświadczać emocji,

• dać sobie czas na planowanie - bo oczekiwanie na wyjazd (w tym przeglądanie przewodników i planowanie tras) też daje przyjemność,

• być tu i teraz, kiedy robisz coś fajnego, skup się na tym całkowicie. Odłóż smartfona, nie musisz wszystkiego mieć na zdjęciach czy filmikach. Bez zaangażowania trudno o radość z chwili,

• opowiadaj! Dziel się historiami z innymi, by odświeżać wspomnienia. My polecamy też dzielenie się marzeniami, które chcemy spełnić, bo wtedy zbliżamy się bardziej do ich spełnienia.

• dobrze spać, mózg lepiej utrwala wspomnienia emocjonalne, kiedy ma szansę się zregenerować.

Co o wspomnieniach mówią najnowsze badania naukowe?

Badacze z całego świata nieustannie eksplorują możliwości naszego mózgu. Wszystko po to, by pomóc nam pamiętać jak najdłużej. Szczególnie ważne w tym kontekście są 2 badania z początku tego roku.

Mamy w mózgu obszar, który pomaga zwracać uwagę na to, co ważne

Na początku 2025 roku naukowcy odkryli, jak mały obszar w mózgu, zwany locus coeruleus, pomaga nam lepiej zapamiętywać ważne chwile. Ten obszar jest malutki — ma mniej więcej rozmiar igły do szycia — i znajduje się głęboko w mózgu, dlatego przez długi czas trudno go było zbadać. Locus coeruleus odpowiada za wydzielanie norepinefryny, czyli czegoś w rodzaju „adrenaliny mózgu”. Ta substancja pomaga nam zwracać uwagę na rzeczy ważne, ciekawe, nowe lub emocjonujące.

Kiedy coś naprawdę przyciąga naszą uwagę — na przykład radosne wydarzenie lub coś, co budzi niepokój — locus coeruleus wysyła silny sygnał, który „wyostrza” naszą koncentrację i pomaga utrwalić pamięć o tym zdarzeniu. Dzięki temu wspomnienia ważnych chwil są wyraźniejsze i trwalsze. To trochę tak, jakby nasz mózg miał specjalny „tryb czuwania”, który włącza się tylko wtedy, gdy dzieje się coś naprawdę istotnego. W ten sposób potrafimy odróżnić ważne wydarzenia od codziennej rutyny i zapamiętać je na długo.

Chcesz pamiętać? Wybierz się w podróż w czasie

Nowe badania z początku 2025 roku pokazują, że możemy „odświeżyć” zanikające wspomnienia, przypominając sobie, co dokładnie czuliśmy i myśleliśmy, gdy je tworzyliśmy. To tak, jakbyśmy odbywali w myślach podróż w czasie do momentu, kiedy powstała dana pamięć. Naukowcy odkryli, że taka „mentalna podróż” pomaga przywrócić pamięć do stanu niemal takiego, jakby była zupełnie nowa.

W badaniu, w którym wzięło udział ponad 1200 osób, uczestnicy uczyli się krótkich tekstów lub list słów. Później, po różnych odstępach czasu — od kilku godzin do tygodnia — próbowali przypomnieć sobie te informacje. Część z nich dodatkowo starała się przypomnieć swoje uczucia i myśli z chwili nauki albo najpierw oglądała fragment materiału, który ułatwiał przywołanie całości. Okazało się, że takie „odświeżanie” wspomnień znacząco poprawiało ich zapamiętanie, zwłaszcza w ciągu pierwszych 24 godzin. Po tygodniu efekt już się osłabiał, ale wciąż było to lepsze niż bez przypominania.

To odkrycie ma praktyczne zastosowanie — jeśli uczysz się czegoś ważnego, warto wracać do materiału regularnie, przypominając sobie nie tylko fakty, ale też własne emocje związane z nauką. Dzięki temu Twoje wspomnienia będą silniejsze i trudniej będzie je zapomnieć.

Badacze podkreślają, że im bogatsze i bardziej emocjonujące są nasze wspomnienia — na przykład te związane z codziennym życiem czy ważnymi wydarzeniami — tym łatwiej je ożywić i utrzymać przy sobie na dłużej.

Chcesz kolekcjonować wspomnienia? Zerknij na nowości i skorzystaj z promocji

Każdego dnia podejmujemy setki decyzji zakupowych. Wybierając między nową rzeczą a nowym przeżyciem, tak naprawdę wybierasz między chwilową przyjemnością a trwałym wspomnieniem, które stanie się częścią Twojej unikalnej historii.

Zacznij inwestować w swoją historię już dziś. Odkryj przeżycia, które czekają, by stać się Twoim najcenniejszym wspomnieniem. Zerknij na nasze nowości i dodaj do koszyka kolejne wspomnienia. 

Data publikacji: 2025-08-11